Gedenkt en Viert!

Eerder deze week was het 4 en 5 mei. Dagen die anders zijn dan de andere in Nederland. Ook dit jaar stonden wij stil bij de herdenking van de bevrijding. Al zo vele jaren mogen wij in vrijheid leven. Gedenkt en Viert! Het zijn woorden die onlosmakelijk met deze dagen verbonden zijn.

Gedenkt…

Op 4 mei staan wij stil bij allen, burgers en militairen, die in het Koninkrijk der Nederlanden of waar ook ter wereld zijn omgekomen of vermoord sinds het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, in oorlogssituaties en bij vredesoperaties, zo staat vermeld op de website van het comité 4 en 5 mei.

Maar wat betekent dit voor mij? Naar wie gaan mijn gedachten uit tijdens die 2 minuten? Ik ken geen soldaten die in of na de Tweede Wereldoorlog zijn overleden. Mijn grootouders hebben in die tijd geleefd, maar lieten er weinig over los. Het enige wat verteld werd is dat mijn grootvader Middelburg heeft zien branden na het bombardement, maar of dat waar is?

Aan wie denk ik dan tijdens de viering? Aan die soldaten die langskomen op filmpjes uit die tijd dan? Nee… Ik ken ze niet. Het zijn voor mij niet meer dan acteurs met een levensechte frontlinie als toneel. Je zou bijna zeggen: “Als je dan toch niet weet voor wie je stil bent, waarom ben je dan stil?”

Het is alweer twee jaar geleden dat ik, samen met een goede vriend, een bevrijdingsconcert bezocht in de gemeente Reimerswaal. Op mijn colbertje was het speldje van het comité gespeld. Op de tonen van een (erg valse) doedelzak liepen wij de dorpskerk binnen. Daar, in die kerk, kreeg ik voor het eerst een beeld waarom ik herdenk.

Naast de vele mannen die de vaderlandse liederen ten gehore brachten, was er een lezing van de burgemeester van Reimerswaal. Ze vertelde het verhaal van gezinnen die door leed en rouw werden getroffen, van de soldaten die niet meer levend naar huis zouden terugkeren. Daar, in die kerk, werden de acteurs die ik altijd zag, mannen van vlees en bloed. Daar hoorde ik de verhalen die de camera’s niet konden filmen. De verhalen van wie het waren… Het leed wat daaruit voortvloeide.

Ook dit jaar was het 20.00 uur op 4 mei. Ook dit jaar was ik 2 minuten stil. Nu in het volle besef dat het niet ‘gewoon’ is om vrij te zijn. Dat er voor mijn vrijheid een hoge prijs is betaald. Dat er nog steeds dagelijks een strijd wordt gevoerd om ook voor anderen die vrijheid te winnen. Dat onze mannen en vrouwen hun eigen leven wagen voor dat van anderen.

Acht uur…
1… de klok slaat
2… het volk staat
3… vervoer stopt op de wegen en staat stil
4… de klok slaat zijn droeve mare
5… voor hen die met ons waren
6… maar niet meer zijn
7… voor hen die stierven voor de vrijheid
8…

Viert…

Op 5 mei vieren we de bevrijding van Nederland in 1945 en dat we sindsdien in vrijheid leven. Ook staan we die dag stil bij de waarde van vrijheid, democratie en mensenrechten, zo staat vermeld op de website van het comité 4 en 5 mei.

Nederland viert de vrijheid en de vrijheden. Ook ik mag daaraan deelnemen. Wederom prijkt de driekleur op mijn colbertje. Voor de tweede keer in korte tijd bekruipt mij een gevoel van Nationale eer. Samen vieren wij dat Nederland bevrijd is van de Duitse overheersing. De vlag hangt niet meer halfstok, fier in top wappert hij aan de vlaggenmast.

Vandaag vier ik de vrijheid. Zoals elk jaar erger ik mij aan de manier waarop vele Nederlands dat doen. Ik ben niet te vinden op een bevrijdingsfestival. Voor mij betekent vrijheid vieren niet een dag keiharde herrie of pullen vol bier. Voor mij gaat het vieren van de vrijheid niet over een uitleven in brood en spelen.

Nee, ik gedenk vrijheid in stilte. Gewoon door om mij heen te kijken. Naar de kinderen die door de straten fietsen en hun vriendjes ontmoeten. Ik kijk naar de vliegtuigen die door de lucht vliegen op weg naar verre oorden. Ik kijk naar de gerestaureerde monumenten in de stad waarin de sporen van vervlogen tijden nog zichtbaar zijn. Ik kijk naar die twee bejaarde ouderen die op een bankje van de zonnestralen genieten. Ik kijk naar dat verliefde stelletje dat hand in hand over de boulevard banjert. Ik kijk naar dat gezin wat gevlucht is uit een oorlogsland en nu hier een nieuw thuis heeft gevonden, in vrijheid.

Ik leef in een land waarin vrijheden hoog in het vaandel staan. Zo hoog dat de regering vrijheden creëert op plaatsen waar ze niet nodig zijn. In een land waar door de te grote vrijheid het recht struikelt op de straten. Maar toch… ik leef in vrijheid.

Ik hoef mij geen zorgen te maken over de kinderen in de straat, er zijn geen vijandelijke soldaten in de buurt. Ik hoef niet bang te zijn dat het vliegtuig wat over mij heen vliegt een dodelijke lading zal laten vallen. Ik hoef niet bang te zijn dat de stad verwoest zal worden en het puin om mijn oren zal vliegen. Ik hoef niet bang te zijn dat de bejaarden op weg naar huis zullen worden opgepakt. Ik hoef mij geen zorgen te maken dat de jongen van het verliefde stelletje opgeroepen zal worden voor de verdediging van de vrijheid en wellicht niet meer terug zal keren naar huis. Ik hoef niet bang te zijn dat het gevluchte gezin verraden zal worden en zal sterven in één of ander kamp.

Nee, ik leef in vrijheid en mag stil staan bij de vrijheden die ik heb gekregen. Als de zon daalt en de lucht in een feestelijk oranje gloed kleurt, loop ik door de dorpsstraten terug naar huis. Denkend aan al deze dingen, aan dit grote goed wat vrijheid heet, word ik er stil van.

Tot plotseling een bekend geluid weerklinkt:

Acht uur…
1… de klok slaat wederom zijn mare
2… maar dit keer klinkt een blij geluid
3… ik stem in met een grote schare
4… wij jubelen tesaam Gods glorie uit
5… want Hij is het die ons de vrijheid schenkt
6… niet verdient, maar wel gekregen
7… dat een ieder daar vandaag aan denkt
8… en acht sla op die grote zege!

Johannes R