De Toren van Tholen

De schemering daalt over de stad Tholen. Dof klinken mijn voetstappen als ik over de stenen van het oude kerkpad op de stevige, zware deuren van de Grote kerk afloop.

Als ik op de klok kijk staat deze iets over 21.00 uur, deze 4^e mei 2024. Een goed uur eerder was het stil in de stad. Toen de laatste tonen van het Signaal Taptoe wegstierven boog men het hoofd ter nagedachtenis aan hen die vielen voor volk, vaderland en vrijheid. Een half uur geleden klonken de tonen van de trommels door de straten terwijl het defilé huiswaarts keerde.

Aan de toren wappert onze nationale driekleur in de avondwind. De soms zo vrolijke kleuren lijken grauw door de inzettende duisternis van de nacht.

Een grote, zware, ijzeren sleutel komt tevoorschijn en wordt in het slot van de deur gestoken. Met een klik ontgrendelt het mechanisme en gaat de deur langzaam open.

Het kleine gezelschap betreedt de hal. Boven ons de toren die hoog boven de stad uitsteekt. De tand des tijds heeft de toren gevormd tot wat hij nu is. Generaties voor mij hebben hem aanschouwd. En ik sta er nu onder. Het is alsof het gewicht van het verleden heel even op mijn schouders rust.

Daar in die kleine hal sta ik als aan de grond genageld. Wie ben ik dat ik daar mag staan? Op een plaats die voor vele Tholenaren toch een warme plek in het hart inneemt?

Een kleine deur, hoog in de wand, wordt geopend en ik zie mijn gezelschap vertrekken. Zelf blijf ik wankelend staan tot de roep weerklinkt: “Kom ook naar boven!” Langzaam zet ik mij in beweging en raken mijn voetzolen de eerste treden. De stenen wenteltrap stijgt snel en brengt mij in korte tijd naar de eerste verdieping.

Daar maken de stevige stenen die onwrikbaar vast liggen plaats voor het hout van de vlieringen en trapjes die gevaarlijk stijl stijgen. Bivakkerend tussen de luiken door gaat de weg omhoog. Hoe meer je stijgt, hoe kouder het wordt, hoe meer de wind door de toren blaast. De warmte van de gezellige dag maakt plaats voor de kilte van de realiteit.

Bij het betreden van één der vlieringen blijf ik verbaasd en ontzet staan. De grond is bezaaid met vliegen. Zij hebben hier hun laatste adem uitgeblazen. Met honderden vonden zij in deze toren de dood. Het is alsof zij een weerspiegeling zijn van alle slachtoffers die de oorlogen wereldwijd hebben gemaakt. Het is alsof zij mij boodschappen: “U leeft in vrede. U betreedt hier de toren van Tholen om een vlag binnen te halen die morgen weer gehesen kan en mag worden, dan niet half maar naar de top. U betreed deze toren in vrijheid. Daarvoor hoor u hen te herdenken die daarvoor hebben gestreden en de grootste prijs betaald hebben die men zich in kan denken. Het is alsof die duizenden vliegen een weerspiegeling zijn van de slachtoffers die bloedend op het veld stierven en in het stille graf zijn neergedaald.

Het is alsof de woorden van Johannes 15:13 ook nu tot mij komen: “Niemand heeft meerder liefde dan deze, dat iemand zijn leven zette voor zijn vrienden.”

Na nog een paar trappen stap ik de goot in boven op de toren. Het heeft stevig geregend, de goot is gevuld met water. Al snel voel ik het vocht mijn schoenen binnendringen en mijn sokken doordrenken. Het kan mij niet deren. Voor mij strekt zich een uniek beeld uit. Een lapjesdeken van aan elkaar geweven huizen, afgezet met de wegen en straten, waar hier en daar de stiksteken van het groen tussen zijn gezet. Elk deel van dit geborduurde landschap verteld zijn eigen verhaal.

Achter het dak van de ene woning is men geboren. Achter het dak van een andere woning is men als man en vrouw voor het eerst de deur binnen getreden. In de kerken onder mij heeft men geliefden uitgedragen. In de tuinen hebben de kleintjes op de schommels gezeten. In het park aan de overkant hebben de honden met de ballen gespeeld. Op een dak naderbij bivakkeert een kater tussen de schoorstenen door om dichter bij de miauwende poes te komen die iets verderop zich schoon zit te likken.

In verschillende huizen brandt licht, in andere huizen is het donker. Ieder dak verteld hier zijn eigen verhaal. Maar inmiddels kunnen wij wel stellen dat achter nagenoeg ieder dak het verhaal wordt verteld van een land in vrijheid. Wat weten wij nog van oorlog? Wij zijn een generatie verder. Toch blijkt ieder jaar weer dat er steeds meer waarde gehecht wordt aan het herdenken en vieren, wat bij Dodenherdenking en Bevrijdingsdag hoort.

Daar op die toren van Tholen stijgt de vlag die avond waardig ten top, om vervolgens te worden gestreken voor de nacht. Daar op die toren van Tholen zal de vlag morgen weer fier wapperen. Daar op die toren van Tholen klinkt een dankgebed omhoog voor de vrede die wij mogen kennen.

Daar op die toren van Tholen, waar ik word gedragen door de stenen van de tijd, wordt voor mij deze avond weer een stukje geschiedenis geschreven. Dan vormt er deze avond voor mij een verhaal over het verleden, het heden en de toekomst. Wie kan mij dat nazeggen?

Johannes R